مصطفی صابونی
رئیس امور بیمه

بیمه، اشخاصی را که متحمل زیان یا حادثه ناخواسته‌ای شده‌اند قادر می‌سازد پیامدهای این وقایع ناگوار را جبران کنند. خسارت‌هایی که به این افراد پرداخت می‌گردد از محل حق بیمه‌هایی تأمین می‌شود که گروه مشتریان (بیمه‌گذاران) برای خرید بیمه‌نامه می‌پردازند و با پرداخت آن در جبران خسارت یکدیگر، مشارکت می‌کنند. به بیان دیگر همه آنهایی که بیمه می‌خرند با مشارکت در سرمایه‌ای که متعلق به همه خریداران بیمه است، در جبران خسارت هریک از افراد زیان‌دیده، شریک و سهیم می‌شوند. این مفهوم شاید یکی از جذاب‌ترین مفاهیمی باشد که همه اشخاص را اعم از حقیقی و حقوقی به خرید بیمه‌نامه‌های مورد نیاز ترغیب می‌کند زیرا از یک طرف منافع شخصی آنها را در زمان بروز حوادث احتمالی تضمین می‌کند و از طرف دیگر در همه افراد و گروه‌های جامعه حس مشارکت و کمک در جبران خسارت دیگر افراد را ایجاد خواهد کرد. واحد پشتیبانی نیز بعنوان متولی اصلی بیمه تلاش نموده است با این دیدگاه و با تکیه بر دانش و تخصص و مطابق با ضوابط آئین-نامه معاملات و با توجه به شرایط خاص هر پروژه از نظر قرارداد و نیازهای بیمه‌ای نسبت به دریافت بیمه‌نامه‌های لازم در بخش ستاد و پروژه‌ها از بیمه‌گران با صلاحیت با نرخ مناسب و با کامل‌ترین پوشش‌ها اقدام نماید. با توجه به گستردگی موضوع بیمه و تنوع رشته‌های آن، به‌منظور آشنائی اجمالی همکاران محترم، انواع بیمه‌های موجود در شرکت طراحی و ساختمان نفت در دو بخش به طور خلاصه توضیح داده می‌شود.

بخش اول (بیمه‌های مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان و تمام خطر نصب)

1-    بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان

-    بر اساس قانون مدنی و سایر قوانین کشور هر شخصی که در نتیجه فعالیت خود باعث ایجاد خسارت نسبت به دیگر اشخاص شود موظف است خسارت وارده را جبران نماید. کارفرمایان نیز بر اساس قانون کار و مقررات و دستورالعمل‌های وزرات بهداشت، مسئول جبران حوادثی هستند که در محیط کار برای کارگران رخ می‌دهد. در واقع موضوع این بیمه، جبران خسارت‌های جانی و بدنی وارد به کارکنان تحت امر یک کارفرما می‌باشد در صورتی که مسئولیت کارفرما برای بیمه‌گر محرز گردد.

-    برخی کلوزها و پوشش‌های مهم این بیمه‌نامه :

•     پوشش افزایش ریالی دیه: طبق قانون، مبلغ دیه بصورت یوم الاداء یعنی به قیمت روزی که دیه پرداخت می‌شود محاسبه می‌گردد نه روزی که حادثه اتفاق افتاده است. با اینکه هر ساله مقدار مبلغ دیه با توجه به تورم افزایش می‌یابد، مبلغ دیه در بیمه‌نامه عددی ثابت (حداکثر مبلغ دیه در زمان خرید بیمه‌نامه) در نظر گرفته شده است. از آنجایی که در اغلب موارد بین وقوع حادثه و صدور حکم دادگاه مبنی بر محکومیت بیمه‌گذار، فاصله زمانی وجود دارد لذا جهت جلوگیری از متضرر شدن بیمه‌گذار از افزایش دیه در این فاصله زمانی، پوشش بیمه‌ای افزایش ریالی دیه برای یک، دو یا سه بار افزایش از زمان شروع بیمه‌نامه پیش‌بینی شده است.

•     پوشش تعدد دیات: به موجب این پوشش، در صورتیکه در یک حادثه تحت پوشش، طبق رأی مراجع قضایی بیمه‌گذار به پرداخت بیش از یک دیه و یا دیات غیرمسری به هر یک از کارکنان محکوم گردد، بیمه‌گر مکلف به پرداخت خسارت حداکثر تا سقف تعهد پذیرفته شده در شرایط خصوصی بیمه نامه می-باشد. طبق قانون مجازات اسلامی، هر یک از اندام‌های بدن دیه معین و مشخصی دارد و در حوادثی که به‌طور همزمان چندین عضو یا اندام آسیب ببینند مجموع دیه آن‌ها ممکن است از دیه فوت یک انسان بیشتر شود، به‌عنوان مثال نابینا شدن هر دو چشم و ناشنوا شدن هر دو گوش به‌طور همزمان دو دیه کامل دارد (هر کدام یک دیه)؛ این در حالی است که فوت همان فرد یک دیه دارد.

•    پوشش تبصره 1 ماده 66 تأمین اجتماعی: طبق مفاد این ماده در صورتی که ثابت شود وقوع حادثه مستقیماً ناشی از عدم رعایت مقررات حفاظت فنی و بروز بیماری ناشی از عدم رعایت مقررات بهداشتی و احتیاط لازم از طرف کارفرما یا نمایندگان او بوده سازمان هزینه‌های مربوط به معالجه و غرامات و مستمری‌ها و غیره را پرداخته و طبق ماده 50 این قانون از کارفرما مطالبه و وصول خواهد نمود.
تبصره 1 : مقصر می‌تواند با پرداخت معادل 10 سال مستمری موضوع این ماده به سازمان، از این بابت بری‌الذمه شود.

2-    بیمه تمام خطر نصب

-    بیمه‌های مهندسی که انواع پروژه‌های در حال احداث یا انواع سازه‌ها، تاسیسات، ماشین‌آلات، دستگاه‌ها و تجهیزات فنی در حال بهره‌برداری را تحت پوشش قرار می‌دهند، بیمه‌های مهندسی تمام خطر می‌باشند. به این معنا که همه خطرات طبیعی و غیرطبیعی تحت پوشش بیمه‌نامه می‌باشند مگر آنچه که صراحتاً در بیمه-نامه استثناء شده است. هم اکنون اغلب بیمه‌نامه‌های رایج مهندسی از جمله بیمه تمام خطر نصب ترجمه بیمه‌نامه‌های استاندارد شرکت آلمانی مونیخ ری می‌باشند
-    این بیمه‌نامه پروژه‌های در حال احداث تاسیساتی و سازه‌ای که ارزش اقلام مورد نصب در آن‌ها از ارزش مصالح بیشتر می‌باشد از قبیل کارخانه، نیروگاه، پالایشگاه، خطوط انتقال نیرو، پتروشیمی، سیستم‌های مخابراتی، اسکله‌های نفتی و ... را تحت پوشش قرار می‌دهد و در بخش دو آن اشخاص ثالث نیز می‌توانند از نظر جانی و مالی تحت پوشش قرار گیرند
-    مدت این بیمه‌نامه مطابق مدت قرارداد بوده و از دوره تجهیز کارگاه و پیش‌انبارداری آغاز و علاوه بر پوشش دروه نصب، بیمه‌گذار می‌تواند دوره آزمایش (راه‌اندازی) و نگهداری (تحویل موقت) را نیز تحت پوشش بیمه-نامه قرار دهد البته پوشش در دوره نگهداری تمام خطر نبوده و حوادث طبیعی و سایر حوادث در این دوره تحت پوشش نمی‌باشند.
-    کلوزها نوعی از الحاقیه هستند که به بیمه‌نامه ضمیمه می‌شوند و یکی از 4 کار زیر را در بیمه‌نامه انجام می‌دهند: افزایش پوشش، کاهش پوشش، محدود کردن پوشش، گذاشتن شرط برای پرداخت خسارت. در این‌جا برخی از کلوزهای مهم بیمه تمام خطر نصب به‌طور خلاصه توضیح داده می‌شوند:

•    کلوز 001 (پوشش زیان یا خسارت ناشی از اعتصاب، شورش، اغتشاش): این کلوز از انواع کلوزهای افزاینده پوشش می‌باشد. در شرایط عمومی بیمه‌نامه، اعتصاب، شورش و اغتشاش از جمله استثنائات بیمه‌نامه ذکر شده است اما می‌توان با اضافه نمودن این الحاقیه و با پرداخت حق بیمه اضافی، از بین رفتن موارد بیمه شده یا خسارات وارد به آن‌ها را در صورتی‌که مستقیماً از اعتصاب، شورش و اغتشاش ناشی شده باشد با شرایط ویژه‌ای که در کلوز آمده تحت پوشش قرار داد.

•    کلوز 002 (پوشش مسئولیت متقابل): اگر پیمانکاران شاغل در پروژه به اموال یکدیگر خسارت وارد نمایند، از آن‌جا که بیمه‌نامه تنها خسارت‌های مربوط به موضوع قرارداد را جبران می‌کند با دریافت این کلوز هر یک از پیمانکاران در زمان وقوع خسارت، نسبت به یکدیگر به منزله شخص ثالث تلقی شده و خسارت وارد به اموال آن‌ها از محل بخش دو بیمه‌نامه (مسئولیت در قبال اشخاص ثالث) قابل پرداخت خواهد بود.

•    کلوز 004 (دوره نگهداری گسترده): این نوع پوشش شامل زیان یا خسارت‌هایی که منشأ آن‌ها در طول دوره ساخت یا اجرای کار بوده ولی در دوره نگهداری بروز نماید نیز می‌گردد. در این دوره حوادث طبیعی و حوادث ناشی از بهره‌برداری تحت پوشش نمی‌باشند.

•    کلوز 016 (افزایش سرمایه): این کلوز سبب می‌شود اگر در طول مدت پوشش بیمه‌ای، ارزش پروژه از میزان برآورده شده در قرارداد بیشتر شود، میزان سرمایه در بخش یک بیمه‌نامه به‌طور خودکار افزایش یابد اما این افزایش نباید از 15% مبلغ اصلی مندرج در جدول مشخصات بیمه‌نامه بیشتر شود و ارزش واقعی قرارداد می‌بایست به‌طور رسمی به بیمه‌گر اعلام گردد. این کلوز برای پروژه‌هایی که برآورد اولیه آن‌ها با دقت زیادی انجام نشده یا احتمال افزایش در آن‌ها وجود دارد، بسیار مناسب می‌باشد و بروز اختلاف بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار را در ارتباط با اعمال ماده 10 قانون بیمه (کم بیمه شدگی) کاهش می‌دهد.

•    کلوز 119 (اموال مجاور): اصطلاح اموال مجاور بسیار با اهمیت است زیرا ممکن است با اموال ثالث اشتباه شود. اموال مجاور در بیمه‌نامه‌های مهندسی اموالی هستند که در مجاورت محل مورد بیمه قرار داشته و متعلق به یکی از عوامل دخیل در پروژه مانند کارفرما، پیمانکار و مشاور باشند. از آنجا که ممکن است این اموال جزو سرمایه بیمه‌نامه جاری نباشند اما در صورت بروز حوادث مربوط به پروژه در دست اجرا آسیب ببینند با دریافت این کلوز تا سقف سرمایه در نظر گرفته شده برای اموال مجاور در بخش یک بیمه‌نامه تحت پوشش قرار می‌گیرند.

•    کلوز 0562 (اسقاط حق جانشینی) بر اساس ماده 30 قانون بیمه، بیمه‌گر پس از پرداخت خسارت در مقابل کسانی که مسئول وقوع حادثه هستند قائم مقام بیمه‌گذار خواهد بود و می‌تواند برای مطالبه خسارت به آنها مراجعه کند با دریافت این کلوز این حق از بیمه‌گر سلب می‌گردد. بطور معمول در پروژه-های بزرگ پیمانکاران متعددی بعنوان پیمانکار فرعی مشغول به کار هستند که در صورت بروز خسارت در اثر فعالیت آنها، چنانچه بیمه‌گر نسبت به پرداخت خسارت اقدام نماید، حق مراجعه به آنها برای مطالبه خسارت را خواهد داشت. دریافت این کلوز موجب می‌گردد نگرانی پیمانکاران در مورد تبعات بروز خسارت تا حدودی برطرف گردد.
با توجه به توضیحات فوق کلیه پروژه‌های در حال اجرای شرکت از جمله پروژه‌های پالایشگاه اصفهان، پروژه‌های شیراز، تبریز ،آزادگان و کنسرسیوم پروژه آبادان دارای بیمه‌نامه‌های معتبر مسئولیت و تمام خطر نصب می‌باشند و در صورت بروز خسارت امکان استفاده از بیمه‌نامه وجود دارد. شایان ذکر است پس از صدور هر بیمه‌نامه مفاد آن در زمان تمدید یا در مواقع مورد لزوم مانند افزایش سرمایه بر اثر افزایش حجم کار یا موارد مشابه بروزرسانی می‌گردد بعنوان مثال سرمایه بیمه‌نامه تمام خطر نصب پروژه شیراز پس از دریافت الحاقیه افزایش کار، طی اقدامات صورت گرفته افزایش یافت. مفاد بیمه‌نامه تمام خطر نصب پروژه یوتیلیتی نیز در سال گذشته و پس از دریافت اطلاعات لازم از کارفرما بروزرسانی گردید. پروژه تصفیه گازوئیل نیز در سال جاری و پس از دریافت مدارک مربوط به تحویل موقت، وارد دوره نگهداری شده و هم اکنون در دوره یکساله نگهداری قرار دارد.