تا 5 سال آینده، دیگر جوشکار حرفه‌ای نخواهیم داشت/در ODCC هم مانند شرکت‌های خارجی، نیروی خوب ماندگار است
در قلب پالایشگاه‌ها و کارگاه‌های عظیم صنعت نفت، جایی که هر پیچشِ لوله و هر اتصال می‌تواند سرنوشت یک پروژه را رقم بزند، جوشکاری به مهارت و تکنیک‌های خاصی نیاز دارد. این کار فقط اتصال فلزات نیست؛ هنرِ حفظ ایمنی، مدیریت ریسک و تبدیل نقشه به سازه‌ای‌ست که سال‌ها دوام بیاورد و اینجا دقیقاً نقطه‌ای است که روایت مهراب خوش‌اندام برجسته می‌شود؛ استاد ۴۷ ساله جوشکاری که سال‌ها پای دستگاه‌ها ایستاده، آموزش دیده و آموزش داده و اکنون از پشت تجربه‌هایش، واقعیت‌های کمتر شنیده‌شده این حرفه دشوار را روشن می‌کند.
در قلب پالایشگاه‌ها و کارگاه‌های عظیم صنعت نفت، جایی که هر پیچشِ لوله و هر اتصال می‌تواند سرنوشت یک پروژه را رقم بزند، جوشکاری به مهارت و تکنیک‌های خاصی نیاز دارد. این کار فقط اتصال فلزات نیست؛ هنرِ حفظ ایمنی، مدیریت ریسک و تبدیل نقشه به سازه‌ای‌ست که سال‌ها دوام بیاورد و اینجا دقیقاً نقطه‌ای است که روایت مهراب خوش‌اندام برجسته می‌شود؛ استاد 47 ساله جوشکاری که سال‌ها پای دستگاه‌ها ایستاده، آموزش دیده و آموزش داده و اکنون از پشت تجربه‌هایش، واقعیت‌های کمتر شنیده‌شده این حرفه دشوار را روشن می‌کند.
او که سال‌ها مشغول آموزش بوده و به گفته‌ی خودش « بسیاری از جوشکاران فعلی ایران آموزش یا تست جوش خود را در دوره‌هایش گذرانده‌اند»، معتقد است امروز با کمبود جدی نیروی جوشکار در کشور روبه‌رو هستیم.
خوش‌اندام می‌گوید« اگر شرایط به همین شکل ادامه پیدا کند، تا پنج سال آینده دیگر جوشکار حرفه‌ای نخواهیم داشت. راه‌حل آن سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در آموزش نیروهای جوان و بهبود وضعیت مالی شاغلان این حوزه است.»
از چه زمانی وارد شرکت طراحی و ساختمان نفت شدید؟
از سال ۱۳۷۸ و با پروژه شازند اراک، به پیشنهاد دوستان به شرکت طراحی و ساختمان نفت پیوستم. در بیشتر پروژه‌ها، مسئولیت سرپرستی کلاس‌های تست جوش را بر عهده داشتم؛ به این معنا که هم به‌عنوان کارشناس و هم به‌عنوان آموزشیار جوشکاری در پروژه‌های مختلف شرکت فعالیت کردم. در حال حاضر هم بعنوان سرپرست کلاس تست جوشکاری در پروژه‌های اصفهان مشغول هستم.
چه آموزش‌هایی در حوزه جوشکاری دیده‌اید؟
من را در حوزه کاری به‌عنوان استاد جوشکاری می‌شناسند و بسیاری از جوشکاران فعلی ایران آموزش یا تست جوش خود را در دوره‌های من گذرانده‌اند. پس از گذراندن دوره تخصصی جوش آلومینیوم در امارات، آموزش این مهارت را در ایران پایه‌گذاری کردم. از ابتدا با علاقه وارد این کار شدم و معتقدم امروز با کمبود جدی نیروی جوشکار در کشور روبه‌رو هستیم.
به کمبود نیروی جوشکار اشاره کردید. علت این موضوع چیست؟
در گذشته جوشکاری شغلی پرطرفدار و پردرآمد بود اما امروز به‌دلیل کاهش شدید انگیزه مالی و سختی کار، کمتر کسی به آن روی می‌آورد. به عنوان مثال در پروژه شازند اراک بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ جوشکار آموزش دیده بودند اما در پروژه اصفهان با همان حجم کار، کمتر از ۱۰ نفر وارد این حرفه شدند. کاهش ارزش مالی، تغییر نگرش خانواده‌ها و تمایل نسل جدید به مشاغل آسان‌تر، از دلایل اصلی این ریزش نیرو هستند.
از نظر شما راه‌حل چیست؟
اگر شرایط به همین شکل ادامه پیدا کند، تا پنج سال آینده دیگر جوشکار حرفه‌ای نخواهیم داشت. راه‌حل آن سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در آموزش نیروهای جوان و بهبود وضعیت مالی شاغلان این حوزه است. آموزش مستمر و حمایت مالی می‌تواند نیروهای باکیفیت و ماندگار را به صنعت بازگرداند.
شما با شرکت‌های خارجی نیز همکاری داشته‌اید. تفاوت آن‌ها با شرکت ODCC در چیست؟
مدیران خارجی از نظر روان‌شناسیِ کاری بسیار حرفه‌ای بودند و می‌دانستند چگونه باید با نیروهای ایرانی تعامل داشته باشند. شرکت ODCC نیز از نظر نظم، برنامه‌ریزی و سیاست‌های کاری شباهت زیادی به شرکت‌های بین‌المللی دارد. در این مجموعه، اگر در مسیر سیاست‌های شرکت حرکت کنید، قطعاً پیشرفت می‌کنید. سیاست اصلی ODCC نیز مانند شرکت‌های خارجی این است که نیروی خوب، ماندگار است.
اگر بخواهید حوزه جوشکاری را در پروژه توصیف کنید، چه می‌گویید؟
جوشکاری، نقطه اتصال و نظم‌دهنده بخش‌های مختلف پروژه است. درواقع، جوش تضمین‌کننده و تکمیل‌کننده پایپینگ است. فرایند جوشکاری شامل مراحل متعددی از جمله آماده‌سازی قطعه، پیش‌گرم الکترود، تمیزکاری محل جوش، آماده‌سازی پروسه (پرچ گاز و پرهیت اولیه)، فیتاپ، جوشکاری و در نهایت تمیزکاری نهایی است.
در این حوزه با چه سختی‌هایی روبرو هستید؟
محیط‌های جوشکاری با خطراتی مانند گاز آرگون، دودهای الکترود، سر و صدا و گرمای زیاد همراه است. از طرفی، باد دشمن اصلی جوشکاری است و باید در محیط‌های بسته و بدون جریان هوا کار کرد، همین موضوع خطرات گازگرفتگی را افزایش می‌دهد.
جایگاه ایمنی در کار شما کجاست؟
ایمنی در کار ما در اولویت اول است. تمام فعالیت ما با برق و آمپر بالا انجام می‌شود که در گرما، سرما و رطوبت می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر شرایط ایمنی فراهم نباشد، کار باید فوراً متوقف شود. من شخصاً بارها به‌دلیل حفظ ایمنی نیروها، حتی جاده محل کارگاه را بسته‌ام تا در صورت بروز حادثه، امدادرسانی سریع انجام شود. شعار همیشگی‌ام در این زمینه این است: «اگر در کارگاه به فکر خودت نباشی، هیچ‌کس به فکر تو نخواهد بود.»
خاطره‌ای از رعایت نکردن نکات ایمنی دارید؟
یکی از خاطرات به‌یادماندنی من مربوط به پروژه عسلویه است. یکی از داربست‌بندها در ارتفاع ۸۰ متری مشغول کار بود. پیش از آن بارها به او درباره رعایت ایمنی تذکر داده بودیم. او قول داده بود از این پس موارد ایمنی را رعایت کند. همان روز کمربند ایمنی خود را محکم بست، اما لحظاتی بعد زیر پایش خالی شد و در همان ارتفاع آویزان ماند! خوشبختانه به‌دلیل رعایت کمربند ایمنی، نجات پیدا کرد. به یاد دارم که به پاس رعایت ایمنی، یک سکه هدیه گرفت.
اگر به گذشته بازگردید، باز هم همین مسیر را انتخاب می‌کردید؟
بله، بدون شک. من به کارم علاقه زیادی دارم. هرچند مسائل مالی اهمیت دارد، اما علاقه واقعی موتور پیشرفت انسان است. امروز از مسیری که انتخاب کرده‌ام پشیمان نیستم. لذت واقعی من در دیدن پیشرفت مرحله‌به‌مرحله کار و به‌ثمر رسیدن پروژه‌هاست.
اگر در پایان اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
اگر شرکت‌ها شرایط مالی و رفاهی مناسبی برای نیروهای اجرایی فراهم کنند، این صنعت دوباره جان می‌گیرد. جوشکاری حرفه‌ای است که با عشق آغاز می‌شود و با دقت و نظم ادامه پیدا می‌کند.
