به گزارش روابط عمومی شرکت طراحی و ساختمان نفت، اهمیت زیست‌محیطی، کمک به رفع ناترازی سوخت و تولید و تامین سوخت پاک، سه مولفه‌ای است که پروژه پالایشگاه اصفهان را نه تنها به یکی از فعالیت‌های شاخص این شرکت طراحی و ساختمان نفت، بلکه به یکی از ابرپروژه‌های ارزشمند صنعت نفت کشور تبدیل کرده است.
قریب به دو سال از آغاز این پروژه می‌گذرد و بناست که در تیرماه 1406 به بهره‌برداری برسد. اینکه در این مدت چه بر این پروژه گذشته، اکنون در چه مرحله‌ای از پیشرفت است و در نهایت چه اهداف و چشم‌اندازی برای آن تعریف شده است، سوالاتی است که پاسخ به آنها می‌تواند تصویر روشنی از این پروژه کلان و اثرگذار ترسیم کند.
برای این منظور با مهندس امین سعادت‌مهر، جانشین مدیر پروژه‌ پالایشگاه اصفهان شرکت طراحی و ساختمان نفت به گفت‌وگو نشسته‌ایم. او که دانش‌آموخته صنعت نفت و گاز است و از سال 1380 وارد این حوزه شده، از ابتدای پروژه پالایشگاه اصفهان نیز با این پروژه همراه بوده و نوید سوخت پاک و محیطی زیستی سالم در سایه اجرای این پروژه را می‌دهد.

 برای شروع لطفا بفرمایید پروژه‌ پالایشگاه اصفهان با چه اهدافی تعریف شده و برای دستیابی به این اهداف، چه پروژه‌هایی را طراحی کرده است؟
پروژه‌های شرکت پتروپالایش اصفهان با دو هدف اصلی و استراتژیک شکل گرفته‌اند: ارتقای کیفیت و ارزش افزوده محصولات پالایشگاهی و کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی. هدف اول شامل فرآیندهایی است که محصولات کم‌ارزش و سنگین را به محصولات باارزش‌تری تبدیل می‌کند که به لحاظ اقتصادی و کاربردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. هدف دوم به ویژه به کاهش انتشار آلاینده‌ها از جمله گوگرد، که یکی از مهم‌ترین منابع آلودگی هوا به شمار می‌رود، متمرکز است.
برای دستیابی به این اهداف، پروژه‌های پیچیده و متعددی تعریف شده‌اند که شامل واحد RHU (Residue Hydro treating Unit) به منظور گوگردزدایی از فرآورده‌های سنگین مانند “Residue” است. این محصول به دلیل دارا بودن گوگرد بالا در فرآیندهای تولید انرژی و در برخی موارد به عنوان سوخت در نیروگاه‌ها، مشکلات زیست‌محیطی جدی ایجاد می‌کند. در ادامه آن، پروژه دیگری به نام RFCC (Residue Fluid Catalytic Cracking) تعریف شده که محصولات سنگین گوگردزدایی‌شده را به محصولات باارزش‌تری همچون پروپان، بوتان، پروپیلن و بنزین یورو 5 تبدیل می‌کند، که این فرآورده‌ها هم در تامین نیازهای داخلی به محصولات LPG بعنوان خوراک واحدهای پتروشیمی و هم در حل ناترازی بنزین نقشی حیاتی دارند.

 این چرخه ارزشمندسازی تا کجا ادامه دارد؟
در ادامه پروژه RFCC، شرکت پتروپالایش اصفهان پروژه ای با عنوان زنجیره ارزش افزوده پتروشیمی تعریف کرده است که هدف آن افزایش ارزش محصولات تولیدی از طریق تبدیل محصولات سبک از جمله LPG به فرآورده‌های با ارزش‌تر است. به عنوان مثال، بوتان که معمولاً به عنوان LPG به مصرف می‌رسد، می‌تواند به MTBE تبدیل شود که در صنعت بنزین به عنوان اکتان‌ افزای بنزین استفاده می‌شود و ارزش افزوده بالاتری دارد. علاوه بر آن، پروپان نیز به پلیمرهای صنعتی تبدیل خواهد شد که کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف دارند.
این رویکرد به شکلی چشمگیر به افزایش ارزش فرآورده‌ها و پاسخگویی به تقاضای داخلی و خارجی برای محصولات باکیفیت و با ارزش افزوده بالا، کمک خواهد کرد. شرکت پتروپالایش اصفهان به دنبال ایجاد یک زنجیره تولیدی مستمر و پربازده است که با توجه به تحولات جهانی در صنعت پتروشیمی، از جمله استفاده بهینه از منابع و تولید فرآورده‌های با کیفیت بالا، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در بازارهای داخلی و جهانی داشته باشد.

 در حال حاضر پروژه در چه مرحله‌ای به سر می‌برد و تا چه حد پیشرفت داشته است؟
پروژه RFCC که من مدیریت آن را بر عهده دارم، در ماه نهم سال 1401 آغاز شد و با توجه به ساختار پیچیده و زمان ‌بر بودن آن، مدت اجرای پروژه 55 ماه پیش‌بینی شده است. تاکنون پروژه به پیشرفت بیش از 25 درصد دست یافته است که در بخش‌های مختلف پروژه، میزان پیشرفت به شرح زیر است:
• بیش از ۶۳ درصد پیشرفت در بخش مهندسی حاصل شده که تمام طراحی‌های مهندسی با رعایت ملزومات صاحبان لیسانس و براساس استانداردهای جهانی انجام شده است.
• بیش از ۲۵ درصد پیشرفت در تأمین تجهیزات بدست آمده که تأمین اقلام مورد نیاز پروژه به ویژه تجهیزات حساس و پیشرفته، علی‌رغم تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی، به خوبی پیش می‌رود.
• بیش از ۱۳ درصد پیشرفت در بخش ساختمان و نصب کسب شده که تلاش‌های تیم اجرایی عملیات ساختمان و نصب برای تکمیل هرچه سریع‌تر بخش‌های فنی پروژه ادامه دارد.
این میزان پیشرفت در مقایسه با پروژه‌های مشابه، به ویژه در شرایط تحریمی و چالش‌های اقتصادی موجود، حاکی از موفقیت و مدیریت کارآمد پروژه است.

آنچه پروژه پالایشگاه اصفهان را از پروژه‌های مشابه در سطح کشور متمایز می‌کند، چیست؟
یکی از ویژگی‌های برجسته و منحصر بفرد پروژه RFCC پالایشگاه اصفهان این است که به دنبال پیاده‌سازی مفهوم Zero Residue میباشد. این مفهوم به معنای صفر کردن تولید محصولات سنگین، کم‌ارزش و گوگرددار است که به‌طور معمول به عنوان ته‌مانده‌های پالایشگاهی تولید می‌شوند. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه، پالایشگاه اصفهان در تلاش است تا این محصولات را به فرآورده‌های با ارزش همچون بنزین یورو 5، پروپان و سایر مواد پتروشیمی تبدیل کند.

یعنی این فرایند منحصر به پالایشگاه اصفهان است و در پالایشگاه‌های دیگر کشور انجام نمی‌شود؟
این رویکرد نوآورانه در سطح کشور بی‌سابقه است و می‌تواند الگویی برای سایر پالایشگاه‌ها باشد. تاکنون پروژه مشابهی در دهه‌ اخیر در پالایشگاه‌های کشور اجرا نشده است و این پروژه می‌تواند مسیر جدیدی در صنعت پالایشگاه‌ ایران باز کند.

طی این ۲۵ ماهی که از پروژه می‌گذرد، در مسیر طراحی و اجرای آن با چه چالش‌هایی مواجه بوده‌اید؟
در پروژه‌های پالایشگاهی، رفرنس‌ها و پروژه های قبلی انجام شده در کشور، کمک‌های شایانی به تیم‌های اجرایی پروژه میکند. در مورد پروژه اصفهان ، چون مشابه آن در ده سال اخیر اجرایی نشده، چالش بزرگ ما نبود رفرنس مشابه برای این پروژه بود. تیم مهندسی شرکت طراحی و ساختمان نفت تلاش زیادی انجام میدهند که بتوانند با اجرایی شدن این پروژه، این رفرنس را برای شرکت و کشور فراهم کنند.
علاوه بر این، تحریم‌های ناعادلانه و محدودیت‌های مربوط به تأمین مواد اولیه و همین طور عدم دسترسی به تجهیزات شرکت‌های باسابقه از دیگر چالش‌های مهم پروژه میباشد. با وجود استفاده از بومی‌سازی فناوری‌ها و همکاری با تأمین‌کنندگان داخلی معتبر برای به حداقل رساندن این مشکلات، با این حال همچنان، با این چالش روبه‌رو هستیم.

 تا این مرحله از پروژه چگونه از عهده این چالش برآمده‌اید؟
سازندگان و تامین کنندگان مختلفی هستند که در طول پروژه توانستند با روش‌های مختلف، این تجهیزات را یا در داخل مشابه‌سازی کنند، یا از آن سازنده‌ای که مد نظر بود از مسیرهای مختلف تهیه کنند.

به لحاظ زیست‌محیطی پروژه اصفهان چه ویژگی‌هایی دارد؟ آیا ملاحظات مربوط به محیط زیست در این پروژه لحاظ شده است؟
بله، پروژه ارتقاء محصولات پالایشگاه اصفهان با تأکید و دقت نظر ویژه بر حفظ محیط زیست طراحی شده است. یکی از مهم‌ترین منابع آلاینده در فرآیندهای پالایشگاهی، گوگرد میباشد که می‌تواند موجب آلودگی‌های شدید زیست‌محیطی گردد. به همین منظور، در پروژه ارتقا محصولات پالایشگاه اصفهان از فناوری‌های نوین برای گوگردزدایی از محصولات نفتی استفاده می‌شود تا میزان این آلاینده‌ها به حداقل برسد.
به عنوان نمونه، در واحد RFCC بنزین با استاندارد یورو 5 تولید می‌شود که میزان گوگرد آن به شدت کاهش یافته است. همچنین، واحد MEROX که جزو واحدهای مهم این پروژه است، با جدا کردن ترکیبات گوگرددار از LPG، به کاهش آلاینده‌ها کمک می‌کند. تمام این فرآیندها به منظور کاهش آلودگی هوا و تولید فرآورده‌های پاک‌تر انجام می‌شود.
همچنین، در یکی از تجهیزات واحد RFCC با عنوان ESP(Electro Static Precipitator)، استاندارد میزان مجاز رهاسازی کاتالیست به هوا بعنوان آلاینده در کشورهای اطراف و حتی کشورهای شرق دور ، 50 ppm است که ما این استاندارد را به زیر 10 ppm رساندیم که به پاک بودن عملکرد پالایشگاه کمک بسیار شایانی می‌کند.

این روزها که کشور با مشکل ناترازی انرژی و تشدید آلودگی هوا رو به روست، چقدر می‌توان برای غلبه بر این معضلات روی چنین پروژه‌هایی حساب کرد و آیا اصلا در چشم‌انداز کلان، این پروژه‌ها سهمی در مرتفع کردن چالش کسری انرژی و آلودگی هوا خواهند داشت؟
بله در شرایط کنونی که کشور با ناترازی انرژی و استفاده گسترده از مازوت در نیروگاه‌ها مواجه است، پروژه‌های پالایشگاه اصفهان می‌توانند نقشی کلیدی در حل این مشکلات ایفا کنند. پروژه‌های این پالایشگاه به ویژه در زمینه تولید بنزین یورو 5 و سایر سوخت‌های با کیفیت ، می‌توانند به حل مشکل کمبود بنزین با کیفیت، ناترازی انرژی و کاهش مصرف مازوت و بهبود کیفیت سوخت‌های مصرفی در نیروگاه‌ها کمک کنند.
پیش‌بینی میشود که در انتهای پروژه اصفهان، روزی بیش از 50 هزار بشکه بنزین یورو 5 تولید کنیم که هم میزان گوگرد کمتری دارد و هم از نظر احتراق، بنزین با کیفیت‌تری است.

مشخص شده که چه زمانی پالایشگاه آماده چنین حجمی از تولید خواهد بود؟
طبق برنامه‌ریزی‌ها، پیش‌بینی می‌شود که پروژه پالایشگاه اصفهان در تیرماه 1406 به بهره‌برداری برسد و تولید محصولات جدید خود را آغاز کند. این پروژه می‌تواند گامی بزرگ در جهت تأمین نیاز داخلی به سوخت‌های باکیفیت و کاهش آلودگی‌های محیطی باشد.

در پایان اگر نکته‌ای برای حسن ختام دارید، بفرمایید.
امیدوارم قدمی را که شرکت پتروپالایش اصفهان با کمک شرکت طراحی و ساختمان نفت برای تبدیل محصول سنگین، کم‌ارزش و گوگرددار به محصولات بدون گوگرد و دوستدار محیط زیست برمیدارد ، به همت مدیران سایر پالایشگاه‌ها در بقیه نقاط هم اتفاق بیفتد.در پایان، از تمامی همکاران و تیم‌های مختلفی که با تلاش و همکاری مستمر خود، این پروژه بزرگ را به پیش میبرند، تشکر می‌کنم. این پروژه نه تنها به عنوان یک موفقیت صنعتی، بلکه به عنوان گامی مهم در جهت حفظ محیط زیست برای بهبود کیفیت زندگی و حل مشکل ناترازی انرژی و بنزین در کشور در نظر گرفته می‌شود.
همچنین، خسته نباشید می‌گویم به همه همکارام عزیزم که 27 ماهِ بسیار پرتلاش و سنگینی را داشتیم. امیدوارم سال جدید، سال میمون و مبارکی باشد و دست در دست هم بتوانیم این پروژه را با موفقیت پیش ببریم.

گفت‌وگو از محبوبه ولی